Şavşat Destanı - Değişmiş
Gelin biz gidelim Şavşat’a doğru.
Bir bilen alalım yolda değişmiş.
Azgın derelere gemler vurulmuş.
Çoruhum değişmiş selde değişmiş.
Ağarti nedirki kimse bilmiyor
Ağırşaği igi soran olmuyor.
Ağuz nedir desem hiç bilinmiyor.
Ahpun verilmemiş gülde değişmiş.
Akri ağacından kap kaşık olur.
Sorsan akuşkayı kaç kişi bilir.
Alot tarih olmuş çamaşır solar.
Fikir anaçlamiş halde değişmiş.
Aruna yok olmuş tarlalar küsmüş.
Astami tarihçi müzeye asmış.
Ağa irğadının aşını kesmiş.
Çocuk atazliyan dilde değişmiş.
Atol ayazlanmış tadı kalmamış.
Badiya baganın adı kalmamış.
Ekmek bağaçlamış odi kalmamış.
Bedevra çürümüş külde değişmiş.
Beçi sordum ama ağzı kör olmuş
Ber nedir bilen yok ağıl sır olmuş.
Kürtük ne bilen yok berfse kar olmuş.
Bızıki konmuyor dalda değişmiş.
Bijijonun adı kozalak olmuş.
Bilavlanın yerin bilemek almış
Bişiyi yemeyen nasipsiz kalmış.
Boğanak nedirki felde değişmiş.
Bogruşur boğalar bahar olunca.
Döner buçulalar kar eriyince.
Buğlaşır tarlalar güneş gelince
Giymiş boylamayı boyda değişmiş.
Buharidan kışın dumanlar tüter.
Camuş godik yazın çamura yatar.
Cığızlık edeni oyundan atar.
Ekilen tarlada cilde değişmiş.
Çokayı bilen yok şalı bilen yok.
Cucul feryat eder yemin veren yok.
Cadiyi dügmaci yiyip soran yok.
Cağ ile örülen telde değişmiş.
Çakçak değirmende hep taşa vurur.
Çala seslenince mallar bögürür.
Ekersin fideyi çarhala olur.
Çapada değişmiş belde değişmiş.
Tarlayı sürecem çegili çoktur.
Eksem korumaya çeperi yoktur.
İnsanı cömerttir gözleri toktur.
Dostluğa uzanan elde değişmiş.
Çebiç, gıdan, kuzu bostana kaçar.
Yerler fideleri başa iş açar.
Bahçe kenarının çinçari naçar.
Bostanda gül solmuş alda değişmiş.
Duvarı sıvadım çitina kalmış.
Yünü diken sarmış hep çöpür olmuş.
Çokegin çiçekler kurumuş solmuş.
Çöpürü sökecek elde değişmiş.
Tavuk feryat eder çuçul bağırur.
Nenelar süt vurur çuma yoğurur.
Çuk süti yiyanın karnı ağırur.
Üstüne oturacak çülde değişmiş.
Dağlanır yürekler bunu görünce.
Daraba dayama odun olunca.
Dehre ile nacak tarih olunca.
Dalı budayacak halde değişmiş.
Soğukta ellerde demravi çıkar.
Nineler yazarak demravi okur.
Dergüladan turşu suları akar.
Pikali olacak salda değişmiş
Didiklarlar yünü taramak için.
Sicim yok çarığı sıramak için.
Kaybolan dügayi aramak için.
Çağırıp bulacak dilde değişmiş.
Dirgen tırmık nedir yaba bilen yok.
Egiş ne kersan ne rukay soran yok.
Dügdi nedir diye kafa yoran yok.
Cecim örülecek kılda değişmiş.
Dibek desem düğme sanan çok olur.
Bu gidişle eski kültür yok olur.
Şavşatlının gözü her an tok olur.
Yakana dikecek pulda değişmiş.
Enügi feriği sor bilen olmaz.
Fetir poğaçanın yerini almaz.
Fizahlan sesini duyan bulunmaz.
Sesine gelecek kulda değişmiş.
Koyun gübresine fışkı denirdi.
Kışın çerez diye furunç yenirdi.
Tavuk horoz gece tarda tünerdi.
Camuşi çakacak nalda değişmiş.
Enni bedevradan külek olurdu.
Atın kuyruğundan elek olurdu.
Sağlam kütüklerden yalak olurdu.
Yalağı yontacak kolda değişmiş.
Gendime ne diye sor cevap yoktur.
Germicek gelberiy bilmeyen çoktur.
Gevenin dikeni sanki bir oktur.
Geven toplayacak salda değişmiş.
Gezargi oldumu sarardi köyü.
Düğünler olunca kurarlar toyu.
Dağlarında çoktur pınarı suyu.
O dağlara giden yolda değişmiş.
Gorcoladan olur peynir böregi.
Herkes unutmuştur mertek ceregi.
Telahaş dilhuna atol tereyi.
Tadıyla yiyecek dilde değişmiş.
Güğümler terekte sıra dizilmiş.
Kapı ğırıç kalmış kilit bozulmuş.
Şavşatın kaderi gurbet yazılmış.
Parada değişmiş pulda değişmiş.
Yabancıy gördümü ğırlardı itler.
Kırlarda koşardı baharın atlar.
Temmuz ağustosta biçilir otlar.
Örs çekiç tutacak elde değişmiş.
Haro halambari herkes unutmuş.
Seller taş getirmiş yolları tutmuş.
Hapahaptan kakala bak neler etmiş.
Karişhaldan ıslanan halde değişmiş.
Sular harbutlanır hamur yoğrulur.
Bişar bişi lokum harfana olur.
Hava sıcak ise harmanda yenir.
Harfanayı yapan kulda değişmiş
Harkalata konmuş harmahılat ip.
Güz olur salınır mal davar seyip.
Güven vardı orda olmazdı kayıp.
Evlisi değişmiş dulda değişmiş.
Lobiya haşarı bulmak zorlanmış.
Oraklar paslanmış ağzı körlenmiş.
Haşil pişirmeye ateş harlanmış.
Haşil karıştıran elde değişmiş.
Harşo hedik hınkal bilinmez olmuş.
Tarlada hepengi kurulmaz olmuş
Herk olacak tarla sürülmez olmuş
Darlık unutulmuş bolda değişmiş.
Hılatlanmiş ipler sökülmez olmuş.
Çineller kurumuş bükülmez olmuş.
Yaylada ateşler yakılmaz olmuş.
Yaylalara giden yolda değişmiş.
Hıraklanmiş teşti dibini almış.
Hıplayıp silsemde çok hırazlanmiş.
Kalaysız kazanlar hep pürüzlenmiş.
Teştinin dibinin çilde değişmiş.
Özlesende lahana yok huti yok.
Dallar kuru atacağın heti yok.
Harazan yok tapani yok tati yok.
Hasır dokuyacak cilde değişmiş.
İrğaladım elmay dalı kırıldı.
Yol irip kaçkanın kolu kırıldı.
Arabanın mazi dili kırıldı.
Bondrukta değişmiş kolda değişmiş.
İstikan kapilo kapçik ve kalat.
Karankaşi çeker kayıştan halat.
Karapanın içi hep harmahılat.
Kapıya takılan zilde değişmiş.
Kavlak ne kavuç ne kavı bilen yok.
Hiç demir dövmemiş tavı bilen yok.
Ava gidilirdi avı bilen yok.
Kızların baktığı falda değişmiş.
Kavut nedir desem kavudu bilmez.
Kerdiga ekmeği kertleşmiş yenmez.
Kayganasız orda kahvaltı olmaz.
Yumurta değişmiş folda değişmiş.
Kıdanda aynı şey kıdık aynı şey.
Kınçığı sorarsan küçücük bir şey
Kimi turşusunun tadıysa çok şey.
Mershalda değişmiş jolda değişmiş.
Kıntıravazların derdi çekilmez.
Her ağaç dalından kirkal bükülmez.
Çiçeksiz kumaştan koçik dikilmez.
Koçiki dikecek telde değişmiş.
Şubatta kırç tutar sıka zamani.
Kırkat odununun çıkmaz dumani.
Kirkit kilimlara vermaz amani.
Ocaği işilten korda değişmiş.
Bazi sene olur kirman biçilir.
Kodluk için özel ağaç seçilir.
Kolopayla yağın dara ölçülür.
Kırvanka asacak dalda değişmiş.
Kodavi devamlı ağacı deler.
Lazut ekana sor koh nedir bilir.
Yığarsın çegili kokola olur.
Kokola yığacak elde değişmiş.
Çiranın konçiği pek yaman olur.
Kışın sofralara korava gelir.
Mera sınırıni korukci bilir.
Kortlara serecek çulda değişmiş
Güz olur korudun derisi kokar.
Ustalar koşatlık ağaçlar bakar.
Yaramaz danalar kömzekten bakar.
Ahırlar küçülmüş salda değişmiş
Bondruk yapılınca kota çakılır.
Kömün kapısına elcek takılır.
Teştinin altında kotor yakılır.
Ateşte değişmiş külde değişmiş.
Körezleme nedir kukul bilinmez.
Daha yetişmeden külül yolunmaz.
Çuvalın kunçuli kılla sarılmaz.
Keçide değişmiş kılda değişmiş.
Size kuntlamayi kurigi sorsam.
Kuşluk vakti için saati kursam.
Teştının közüne kabak kuylasam.
Tadına bakacak dilde değişmiş.
Küci tarak dokumanın temeli.
Maçi ne kütan ne iyi bilmeli.
Külegi ve godi kime sormali.
Dergüla yapılan kilde değişmiş.
Kadın kızın başlarında leçek var.
Çayırında hozanında çiçek var.
Ceplerinde sarı saplı bıçak var.
O bıçağı tutan elde değişmiş.
Bazı aileler külfetli olur.
Güz olur harmanlar lodayla dolar.
Lenger, lomun ismi tarihe kalır.
Tarih okuyacak halde değişmiş.
Loğlanmış armutlar yere dökülür.
Eser kışın tipi lurslar sökülür.
Bazen niza çıkar mağlata olur.
Mağlata çıkaran kulda değişmiş.
Düğünlerde hep makarlar toplanır.
Davet için tüm haneler yoklanır.
Özel bir şiş papakçıya saklanır.
Papahçiya verilen şalda değişmiş.
Maluk ne mana ne mancılık neymiş.
Mazmansa önemli bir meslek imiş.
Masat belde tezgah tırpan çekermiş.
Tırpanı çekecek halde değişmiş.
Mehle ırgat olur maran çekilir.
Pantalar sahipsiz yere dökülür.
Köknar tomruğundan merek yapılır.
Maran ustasında felde değişmiş.
Mayhoş eriklerden korava olur.
Mershali katarsan çok ekşi olur.
Meşa nedir desem bilen az olur.
Koravay tadacak dilde değişmiş.
Meçeç ne menç nedir cevabı olmaz.
Mitil sağlam ise döşek bozulmaz.
Miyançisuz alışveriş hiç olmaz.
Mitili diktiğin telde değişmiş.
Çeperli bostana mozik giremez.
Çok hersli insanlar morbet bulamaz.
Şavşatın morbedi müdara olmaz.
Muğber kardeşlerin halde değişmiş.
Mimiloli horoz çok kokol durur.
Çocuk hayalinde momolar olur.
Naliya üstünde lazut dövülür.
Lazudi dövecek kolda değişmiş.
Bir yaşında ite denirdi meres.
Zincire bağlıysa olurdu beres.
Zoru görüncede bakardı çok ters.
İtin besleyecek yalda değişmiş
Muçlamış paçavray baca silmeye.
Silipte bacanın murun almaya.
Yazları nahıra çoban olmaya.
Maaşla gidecek kulda değişmiş.
Napuzar tarlada ekin bol olur.
Muhabbet olmasa dostlar el olur.
Nasiburlar cecimlere tel olur.
Cecim dokuyacak elde değişmiş.
Nat nedir bilmezler nataş yaran yok.
Alıp dehrey eline neker kıran yok
Natisul bastırıp yara saran yok.
Yarayı saracak halde değişmiş.
Cucul nikartıyla yumurtay kırar.
İlk sefer o mehel ışıği görür.
Oğluşak o baştan orağı alır.
Orak sallayacak kolda değişmiş.
Baharın aletler paçinka olur.
Tembellar yegine hep pahıllanur.
Palaklar ayının peşinden gelir.
Patika kalmamış yolda değişmiş.
Papak ne papul ne kimse bilemez.
Gitse yaylasının pegin bulamaz.
Git getir desende sismat yolamaz.
Sismati yolacak elde değişmiş.
Papasele asılır ayvan kânına.
Patuna yapılır çayın yanına.
Yetişilmez Şavşat’ın şöhret şanına.
Dağlarında esen yelde değişmiş.
Patatsız tutarsan parklanur elin.
Parpullanırsan eğer bozulur felin.
Peleş koç tos vurur amansız zalım.
Pelutte değişmiş dalda değişmiş.
Pepelanın kanat renga renk olur.
Patika yol seçen peş peşe gelir.
Peşhunun yerini masalar alır.
Masaya örtülen tülde değişmiş.
Yaz sıcağı mallar pırtıklanırlar.
Sinekler olursa bızıklanırlar.
Girer piçkiluğa hep saklanırlar.
Çalıda değişmiş cilde değişmiş.
Pikal başka şeydir pileki başka.
Poçhi, poçuç başka piska bambaşka.
Pitik ile pisik dost olsa keşke.
Pitikin yediği yalda değişmiş.
Pinin yerin şimdi kümesler almış.
Tavuklar sırayla tarlara konmuş.
Hindi ise pinde köşede kalmış.
Hindinin başının kelde değişmiş.
Şaşortlar Puç puç der ineyi sağar.
Lençberlar tarlada pulullar yığar.
Pusun arkasından yağmurlar yağar.
Coşan derelerin selde değişmiş.
Odunlar çürümüş hep putur olmuş.
Ramka ruka sahan onlarda neymiş.
Purti sako çoka hep aynı şeymiş.
Rıhlamak değişmiş felde değişmiş.
Sakuza duvarda asılkı durur.
Sartumel sekinin başına konur.
Salahana saltabaş başıboş olur.
Salbagaya bağlanan malda değişmiş.
Sanashalsız sashavi suroda nedir.
Sakavı atların baş belasıdır.
Evde baş köşenin adıysa sedir.
Sedire serilen çulda değişmiş.
Cancalak köpriden geçilir idi.
Saraflanır gelin seçilir idi.
Sarollardan eşki açılır idi.
Sansalağa giden yolda değişmiş.
Satarın başında sataşma olmaz.
Çok ince su ile savacak dolmaz.
Savayilli olan sazaği bilmez.
Sazakta değişmiş yelde değişmiş.
Herkes sehimine razı olurdu.
Katır eyerine semer denirdi.
Avcı pusu kurar sessiz sinerdi.
Katırın boynunda zilde değişmiş.
Seyishane gelinlerin eşyası.
Davul zurna düğünlerin neşesi.
Yaşlı yeri sedirin baş köşesi.
Dostlarda değişmiş elde değişmiş.
Sınığci kırığa çıkığa bakar.
Cengonun içinden ham ceviz çıkar.
Saraçlar sırımla heybeler diker.
Heybeye süs olan pulda değişmiş.
Cineli sallarsan sıbırır itler.
Düğünde papağa sürülür atlar.
Cisvi yakar isen cinckallar patlar.
Kömürde değişmiş külde değişmiş.
Köknarlarda sarı cicip toplanır.
Soç ağacı bedevrayçun yoklanır.
Çimenlerden kort sokosi toplanır.
Soko toplayacak elde değişmiş.
Sohra iş yapanın işi az olur.
Akşamdan sufrada aşı az olur.
Dosti akrabasi eşi az olur.
Sohralık çoğalmış felde değişmiş.
Kapının sovası sağlam olmalı.
Süzek ne süzme ne iyi bilmeli.
Hızek sürütmasi kavi olmalı.
Hızekteki kopo kolda değişmiş.
Dereler şarıldar sel gibi akar.
Oğlanlar kızlara şataflar bakar.
Çumanın altından şırati çıkar.
Kızların boynunda şalda değişmiş.
Sakın boş boşuna hiç şitandurma.
Yollar şılap şılap çocuk kandırma.
Şinini çekmeden teker döndürme.
Tekerin döndüğü yolda değişmiş.
Dilerim evlere şivan olmasın.
Dağlarda şikarın gülü solmasın.
Darlık bilinmesin yokluk olmasın.
Şikarlar azalmış gülde değişmiş.
Şişek Kaybolmuşta sürüsün arar.
Sabah güneş doğar şölvesi vurur.
Şor peynirden purşuk çorbasi olur.
O çorbay tadacak dilde değişmiş.
Şuralla şüşlamay bilan kalmadı.
Tamas ne tanıyıp yiyen olmadı.
Tepursa kersanın yerin almadı.
Taması yapacak elde değişmiş.
Büyük kardeşlere denirdi dada.
Tapul tar tarpoşi atmayın yada.
Evde amir idi baba ve dede.
Törede değişmiş halde değişmiş
Tiftikler taptanır keçe olurdu.
Bazen tavarcığı siçan delerdi.
Tatarzene cevizlere gelirdi.
Keçe deseninde gülde değişmiş.
Hanımlar başına tavşar alırdı.
Gelin başlığı ise duvak olurdu.
Boy farklı olana taykeş denirdi.
Tavşarda değişmiş tülde değişmiş.
Tızıkmak pızıkmak tezmekte aynı.
Terega kap kaşık dizmekte aynı.
Cocta tılap yerde gezmekte aynı.
Gezip görülecek yolda değişmiş.
Termaş kalsın derdi bazen nineler.
Teşi ile ip bükerdi anneler.
Düğünlerde süslenirdi siniler.
Sini süsleyecek elde değişmiş.
Tegere, tezek ne tığ bilinmezse.
Ata kültüründen ders alınmazsa.
Alışverişleri trink olmazsa.
Trink ödeyecek kulda değişmiş.
Tepratma rukayı eti tikele.
Tılız başa iyi gelmez kakala.
Titanı tokluyu öğren pekala.
Tez elden tınacak halde değişmiş.
Hayvan üşütünce tıraslar durur.
Son güzün yağan kar hep tozak olur.
Tuluk ne tilo ne eskiler bilir.
Tiloyu dikecek telde değişmiş.
Tikmel yürek ile ciğer sakatat.
Tumplari biçerken kalmadi takat.
Tüleklerin işi her zaman sakat.
Yollar tümseklenmiş yolda değişmiş.
Peştamalle tuman gocik ve kuşak.
Dedeyi çok sever bala ve uşak.
Dişi toklulara derlerdi şişek.
Gocik nakışında gülde değişmiş.
Büyüklerse ula diye seslenir.
Köyde itler urup ile beslenir.
Pazar tezgahları temiz süslenir.
Tezgahın üstünde malda değişmiş.
Fazla ısrar edip uylamak olmaz.
Uylaşanlara farklı söylamak olmaz.
Üşük kartopiyi kuylamak olmaz.
Niza uylaştıran dilde değişmi.
Urva kabı evde terekte durur.
Uslanti meyveler kış için kalır.
Gelin duvağında valada olur.
Valaya dikilen pulda değişmiş.
Vecehetli adamdan çocuk korkardı.
Kışın bacalardan buzlar sarkardı.
Ustalar sal taştan kireç yakardı
Kireç yakılacak salda değişmiş.
Bir iş için uylar isen bıkılır.
Vira vira ısrarda canlar sıkılır.
Ellisinden sonra saçlar dökülür.
Dökülen saçlarda kelde değişmiş.
Yanbegide ata yük ağır olur.
Keh sert ise atta sırt yağır olur.
Vurdum duymazlarsa hep sağır olur.
Kehın altındaki çulda değişmiş.
Yanslamak kötü şey yarmaca yersin.
Birde yuhalanır bu nedir dersin.
Yerbeyir yugrulur geri dönersin.
Yarmaçay atacak elde değişmiş.
Tez biter yeginin işleri kalmaz.
Yoşayla boyanan çirpiler solmaz.
Düz değilse orda yığınak olmaz.
Yençmek ne bilmiyor felde değişmiş.
Yoz nahıra uymaz çoban yorulur.
Yazın yağmur olmaz sular durulur.
Odalara halı kilim serilir.
Kilim dokuduğun telde değişmiş.
İri olanlara yeka denirdi.
Yonkanın ateşi erken sönerdi.
Kuru olan yonka çabuk yanardı.
Şive unutulmuş dilde değişmiş.
Şavşatın insanı yılmak ne bilmez.
Gözü iyilikten başka şey görmez.
Erişte makarna yuhasız olmaz.
Yuhayı açacak elde değişmiş.
Bebek yatar yügürürler beşiği..
Tuydan olur çocukların döşeği.
Eskiden olurdu şimşir kaşığı.
Çiçhola ve boğçal pulda değişmiş.
Çoban gorda yüzü kuylu yatardı.
Celep güzün kuzu davar satardı.
Kış aşıklar birbirine çatardı
Aşığın sazının telde değişmiş.
Yuhusi gelenler yerbeyir yuhlar.
Dostlar her bayramda birbirin yohlar.
Samanda meyveyi kış için sahlar.
Dost ve akrabada felde değişmiş.
Zağar zebun olmaz çok azgın olur.
Bazen hanımlara zennede denir.
Tarlalara ahbun zar ile gelir.
Ahbun hızegının kolda değişmiş.
Zegan yerda kışın karda çok yağar.
Zenneler vedroya camuşi sağar.
Bazen dağda tipi yolcuyu boğar.
Yolcuda değişmiş yolda değişmiş.
Fakirin çocuğu zerinci olur.
Yaramaza zibidi zırıki denir.
Zıbıran çocuğun gözden yaş gelir.
Şimdi çocukların felde değişmiş.
Zıdlar düşmanını zerzebil eder.
Çoban yaz baharı koyunun güder.
Geçim derdi gençler gurbete gider.
Düzende değişmiş halde değişmiş.
Zığıl şişer ise zirkolu verir.
Zükamlının burnu hep akar durur.
Evler boşalmıştır zırza vurulur
Evlerin koşadı kolda değişmiş.
Şavşata baktımki tarihi müze.
Her attığın adım ders verir bize.
Işıktır ülkeme kültürümüze.
Sağıda değişmiş solda değişmiş.
Orhan YILDIZ